Częste skurcze mięśni, ogólne osłabienie czy kołatanie serca mogą być sygnałami, że Twojemu organizmowi brakuje potasu – jednego z najważniejszych składników mineralnych. Dowiedz się, na czym polega działanie potasu, co może prowadzić do jego niedoboru i jakie kroki podjąć, aby uzupełnić jego poziom.

Na czym polega działanie potasu w organizmie?

Reklama

Potas (K+) to jeden z najważniejszych minerałów dla Twojego organizmu, działający głównie wewnątrz komórek¹. Jest aktywny w wielu reakcjach enzymatycznych, uczestniczy m.in. w tworzeniu białek i metabolizmie składników odżywczych. Przyczynia się do utrzymania równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Ten elektrolit jest również niezbędny do prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych i kontroli pracy mięśni, w tym serca^2,3.

Przyczyny niedoboru potasu – co może prowadzić do jego spadku?

Niedobór potasu (hipokaliemia) wynika najczęściej z utraty pierwiastka z moczem lub przewodem pokarmowym. Przyczyną może być przyjmowanie niektórych leków (np. moczopędnych, glikokortykosteroidów, cisplatyny) i toksyny. Inne powody obejmują^1,4:

Reklama

zaburzenia hormonalne,
choroby nerek,
biegunki i wymioty,
nadużywanie środków przeczyszczających,
przetoki jelitowe i gruczolaki kosmkowe,
utratę potasu przez skórę (z potem lub w wyniku oparzeń),
długotrwałe niedożywienie,
alkoholizm.

Niedobór potasu – sygnały, które warto znać

Łagodny niedobór potasu zazwyczaj nie daje żadnych zauważalnych sygnałów. Objawy pojawiają się najczęściej w sytuacji, gdy stężenie potasu spada poniżej 3,1 mmol/l, czyli kiedy hipokaliemia staje się umiarkowana lub ciężka.

Wczesne sygnały niewystarczającej ilości potasu, na które warto zwrócić uwagę, to ogólne osłabienie, zaparcia, bolesne kurcze mięśni oraz kołatanie serca – czyli odczucie nierównego rytmu.

Jeśli niedobór potasu rozwija się szybko, nawet w stopniu umiarkowanym, mogą pojawić się poważniejsze dolegliwości. Wśród nich wymienić można groźne zaburzenia rytmu serca, znaczne osłabienie siły mięśni, zaparcia, a nawet zatrzymanie moczu, będące wynikiem osłabienia mięśni pęcherza moczowego. Mogą wystąpić również zaburzenia neurologiczne, takie jak parestezje (nieprzyjemne doznania czuciowe, np. pieczenie, mrowienie, drętwienie), nadpobudliwość nerwowa i apatia⁴.

Jaki wpływ ma potas na skurcze mięśni?

Potas to elektrolit, który jest niezbędny do prawidłowego skurczu mięśni i przewodzenia impulsów nerwowych². Choć sporadyczne skurcze, szczególnie po wysiłku, nie są zwykle powodem do zmartwień, ich częste pojawianie się może sygnalizować problem z gospodarką elektrolitową, w tym właśnie z poziomem potasu⁵.

Co zrobić, gdy pojawią się takie objawy?

Wystąpienie wczesnych objawów niedoboru potasu – szczególnie u osoby, u której ryzyko jest wysokie (np. przyjmującej leki moczopędne, cierpiącej na biegunkę lub wymioty) – jest sygnałem do pilnego zgłoszenia się do lekarza rodzinnego lub na SOR. Konieczne może się okazać oznaczenie stężenia elektrolitów – w tym potasu – we krwi⁴.

Jak sprawdzić poziom potasu w organizmie?

Niedobór potasu (hipokaliemię) diagnozuje się, mierząc jego stężenie we krwi – wynik poniżej normy wskazuje niedostateczą jego ilość. Jeśli przyczyna nie jest jasna, wykonuje się dodatkowe badania, w tym często sprawdzany jest poziom magnezu, gdyż jego niedobór często towarzyszy niedoborowi potasu^1,4.

Jak uzupełnić potas? Tabletki dostępne bez recepty i wskazówki dietetyczne

Leczenie niedoboru potasu zawsze bazuje na dwóch filarach: uzupełnianiu braków tego pierwiastka oraz, co równie ważne, eliminacji przyczyny, która doprowadziła do jego spadku⁴.

Dieta bogata w potas

Podstawą zapobiegania i zwalczania niedoboru potasu jest uzupełnienie codziennej diety o produkty bogate w ten pierwiastek. Szczególnie dużą ilość potasu zawierają banany, pomidory, ziemniaki, szpinak, pomarańcze, figi, awokado, marchew i mleko⁴.

Kiedy dodatkowo sięgnąć po potas – tabletki lub kapsułki?

W niektórych sytuacjach sama dieta okazuje się niewystarczająca. Lekarz może wówczas zalecić przyjmowanie specjalnych preparatów zawierających potas: tabletki lub kapsułki. Sięgając po leki z tym pierwiastkiem, pamiętaj, aby przyjmować je ściśle według zaleceń, a w trakcie leczenia regularnie kontrolować stężenie potasu we krwi⁴.

W aptekach znajdziesz też leki bez recepty, łączące potas i magnez. Są one pomocne przy problemach z sercem i układem krążenia (np. niemiarowość, nadpobudliwość), zwłaszcza przy niedoborach, a także w rekonwalescencji, po zabiegach, chorobach zakaźnych, przy zatruciach glikozydami nasercowymi oraz jako uzupełnienie przy lekach moczopędnych⁶.

Leczenie przyczynowe niedoboru potasu

Równie istotne jak uzupełnianie potasu jest leczenie lub usunięcie przyczyny, która doprowadziła do hipokaliemii. Może to oznaczać zmianę sposobu leczenia, jeśli niedobór był wywołany przez przyjmowane leki lub leczenie podstawowej choroby, która prowadzi do utraty potasu⁴.

Źródła:

Franek, E., & Kokot, F. (2006). Hipokaliemia. Choroby Serca i Naczyń, 3(4), 203-206.
Wnęk D., Potas – rola w organizmie, wpływ na zdrowie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/73851,potas-rola-w-organizmie-wplyw-na-zdrowie [Dostęp online: 26.05.2025]
Jarosz M. i in. (red.), Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020, s. 280-281, 457
Drabczyk R., Niedobór potasu (hipokaliemia): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175881,niedobor-potasu-hipokaliemia-przyczyny-objawy-i-leczenie [Dostęp online: 26.05.2025]
Bartoszek K., Skurcze, kurcze i sztywność mięśni: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/152437,skurcze-kurcze-i-sztywnosc-miesni-przyczyny-objawy-i-leczenie [Dostęp online: 26.05.2025]
Magnokal – tabletki, Medycyna Praktyczna – Baza Leków: https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/37402,Magnokal-tabletki [Dostęp online: 26.05.2025]