Vivat 3 maj i Najświętsza Maryja Panna Królowa Polski

3 maja Kościół katolicki w Polsce obchodzi uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Nawiązuje ona do ważnych wydarzeń z historii Polski: obrony Jasnej Góry przed Szwedami w 1655 r., ślubów króla Jana Kazimierza – powierzenia królestwa opiece Matki Bożej, uchwalenia Konstytucji 3 Maja oraz pobicia bolszewików w 1920, które obroniło niepodległość.

Mimo wyjątkowego charakteru uroczystości NMP Królowej Polski w dniu 3 maja wierni w Polsce nie są zobowiązani do udziału we mszy św. i do powstrzymywania się od prac niekoniecznych, ponieważ świętami nakazanymi w Polsce, poza niedzielami, są:

• uroczystość Narodzenia Pańskiego (25 grudnia)
• uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki (1 stycznia)
• uroczystość Objawienia Pańskiego (6 stycznia)
• uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało)
• uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia)
• uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada)

Święta nakazane wyznacza i ich obchody reguluje dla Kościoła łacińskiego Kodeks prawa kanonicznego w kan. 1246–1248. 

Reklama

Mimo tego duchowni zachęcają wiernych, aby ci aktywnie wzięli udział w obchodach z okazji święta Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.

Historia kultu

W czasie najazdu szwedzkiego, 1 kwietnia 1656 r. w katedrze Iwowskiej, przed cudownym wizerunkiem Matki Bożej Łaskawej król Jan Kazimierz złożył uroczyste Śluby, w których m.in. zobowiązywał sie szerzyć cześć Maryi, wystarać się u papieża o pozwolenie na obchodzenie Jej święta jako Królowej Korony Polskiej, a także zająć się losem chłopów i zaprowadzić w państwie sprawiedliwość społeczną.

Szczególne związane kultu Maryi Królowej Korony Polskiej, z Jasną Górą nastąpiło 8 września 1717 r., kiedy dokonano koronacji jasnogórskiego obrazu, co uznano za koronację Maryi na Królową Polski.

Kult Królowej Korony Polskiej upowszechniał się po rozbiorach Polski, szczególnie w środowisku emigracji polskiej we Francji oraz wśród mieszkańców Lwowa i Krakowa, i odegrał wielka rolę w pracy nad budzeniem poczucia i świadomości narodowej. Zaborcy doceniali znaczenie tego kultu i prowadzili walkę z jego propagowaniem, nakazując m.in. usuwanie wezwania „Królowa Korony Polskiej” z Litanii loretańskiej, zwalczając pielgrzymki do Częstochowy, usuwając z bibliotek publikacje o Królowej Korony Polskiej i ścigając procesami posiadanie i rozpowszechnianie kopii obrazu jasnogórskiego.

Wyrażenia „Królowa Korony Polskiej” użył po raz pierwszy św. papież Pius X 5 maja 1904 roku podczas uroczystej audiencji, udzielonej pielgrzymce polskiej, z arcybiskupem Bilczewskim na czele. Ten sam papież dekretem z dn. 28 listopada 1908 r. oddał Polskę w szczególniejszą opiekę Najśw. Panny i zezwolił na wzywanie w litanii loretańskiej wezwania: „Królowo Korony Polskiej — módl się za nami!” W tym samym roku ustanowił on też święto Królowej Polski dla diecezji Iwowskiej.

Inicjatywę ustanowienia specjalnego święta maryjnego związanego z tym tytułem wysunęło najprawdopodobniej powstałe we Lwowie Bractwo Najświętszej Maryi Panny Królowej Korony Polskiej, poswiecajace pierwszą niedzielę maja modlitwom dziękczynnym za opiekę Maryi nad Polską. Pomysł poparł arcybiskup Józef Bilczewski, a papież Pius X w 1909 ustanowił święto Królowej Korony Polskiej dla diecezji Iwowskiej i przemyskiej, polecając obchodzić je w pierwszą niedzielę maja. W 1914 obchody przeniesiono z pierwszej niedzieli maja na 2. dzień tego miesiąca.

Związki z Konstytucją 3 maja

234 lata temu, 3 maja 1791 roku, została uchwalona jedna z pierwszych na świecie ustaw zasadniczych, nazwana od daty uchwalenia- Konstytucją 3 maja. Dokument ten dogłębnie reformował struktury i charakter Rzeczypospolitej. 

Konstytucja 3 maja wprowadzała katolicką monarchię. Ponadto apostazja z wiary rzymskokatolickiej była karalna konstytucyjnie. Co ciekawe, Prymas Polski był członkiem Straży Praw, a także Przewodniczącym Komisji Edukacji Narodowej. Były to zapisy wyróżniające polską ustawę zasadniczą, kontrastowo do antykatolickiej Konstytucji Francuskiej.

Po uzyskaniu niepodległości przez Polskę biskupi zwrócili się do Stolicy Apostolskiej prośbą rozszerzenia tego święta na cały kraj. Jako datę zaproponowano dzień 3 maja, na pamiątkę pierwszej polskiej Konstytucji, która realizowała część ślubowań króla Jana Kazimierza. Władca zobowiązywał sie uroczyście wziąć pod opiekę lud polski i zaprowadzić sprawiedliwość. Święto zatwierdzone zostało oficjalnie w 1920 r. przez papieża Benedykta XV. Na wniosek biskupów polskich Swieta Kongregacja Obrzędów przeniosła w 1924 obchody tego święta na 3 maja. W 1925 roku rozciągnięto je na wszystkie polskie diecezje, tym samym połączono świętowanie rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja oraz święto Królowej Korony Polskiej.

Dzieje święta po wybuchu wojny

Po napaści Niemiec oraz Sowietów w 1939 władze okupacyjne zakazały obchodzenia święta Królowej Korony Polskiej. Nie uznawały go również władze Polski Ludowej po ll wojnie światowej, święto obchodzono tylko w liturgii kościelnej.

W 300. rocznicę królewskich ślubów, nową ich wersję opracował przebywający wówczas w miejscu internowania Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Jasnogórskie Śluby Narodu – po uwolnieniu Prymasa – złożył uroczyście na Jasnej Górze Episkopat Polski 26 sierpnia 1956. W uroczystość Matki Boskiej Częstochowskiej, w obecności miliona wiernych. 10 lat później, 3 maja 1966 r. tam właśnie odbyły się centralne uroczystości milenijne chrztu Polski. Dokonano wówczas aktu zawierzenia Matce Bożej i powierzenia narodu polskiego Jej opiece na kolejne 1000 lat. 

Wcześniej 3 sierpnia 1962 roku Ojciec Św. Jan XXIII ustanowił Najświętszą Maryję Pannę Królową Polski, główną Patronką kraju razem ze świętymi Biskupami i Męczennikami Wojciechem i Stanisławem. Po reformie liturgicznej w 1969 r. święto zostało podniesione do rangi uroczystości.

Wyraża ona wiarę narodu w szczególna opiekę Boża, jakiej Polacy doświadczali i doświadczają za pośrednictwem Maryi. Jej kult jako Królowej Polski jest bardzo stary. Przykładem może być „Bogurodzica”, najstarsza polska pieśń religijna, która przez wieki pełniła rolę narodowego hymnu.