Niezwykły patron śremskiego ekonomika

„Od dawna marzyłem o tym, aby miastu przysłużyć się czemkolwiek (…). Obejmując urząd prezydenta pragnę oddać życie swoje miastu w zupełności, nie mam innych ambicji ponad tą jedną, aby pozostawić dobra u potomnych pamięć” – Cyryl Ratajski po wyborze na stanowisko Prezydenta Poznania.

Cyryl Ratajski urodził się 3 marca 1875 r. w Zalesiu Wielkim koło Gostynia, w rodzinie chłopskiej, jako syn Wojciecha (karczmarza) i Teofili z Filipowskich. Od 1882 r. Ratajski pobierał pierwsze nauki w pruskiej szkole elementarnej, w której lekcje prowadzono w języku niemieckim. Jego młodość przypadła bowiem na czasy Kulturkampfu, charakteryzującej się germanizacją ziem polskich, które znalazły się w zaborze pruskim. W tym celu ograniczano m.in. wpływy Kościoła katolickiego i rugowano język polski ze szkół. W 1890 r. rozpoczął naukę w gimnazjum w Poznaniu i pierwszy raz w życiu zetknął się z działalnością konspiracyjną. Związał się z Towarzystwem im. Tomasza Zana. Na potajemnych spotkaniach jego członkowie kultywowali polskie tradycje niepodległościowe, recytowali dzieła literackie, zgłębiali wiedzę historyczną i geograficzną.

Sponsorem głównym działu EDUKACJA jest Gaduła – nauka z wyobraźnią:

W 1896 r. został absolwentem gimnazjum. Kolejnym etapem w jego edukacji były studia prawnicze na uniwersytecie w Berlinie. Tam zetknął się z doktryną endecką, która wpłynęła na jego późniejszy światopogląd. Został członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”; wstąpił również do Towarzystwa Naukowego Polaków. Prawdopodobnie należał także do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. W 1900 r., po ukończeniu studiów, powrócił do Poznania i odbył jednoroczną służbę w 5. Pułku artylerii ciężkiej.

Reklama

W 1906 r. otworzył swoją kancelarię adwokacką w Raciborzu na Śląsku. Pełnił m.in. obowiązki sekretarza Polskiego Komitetu Wyborczego na powiat raciborski. Był w gronie założycieli w 1909 r. Polskiego Towarzystwa Demokratycznego. Zainicjował także powstanie Polskiego Towarzystwa Turystycznego „Beskid”. W 1911 r. zrezygnował z adwokatury i przeniósł się do Poznania, gdzie poświęcił się rodzinnym interesom. W 1908 r., po ślubie ze Stanisławą May, został współposiadaczem wraz z teściem zakładów chemicznych, działających pod nazwą „Dr Roman May-fabryka chemiczna”. Podczas pobytu w Poznaniu Ratajski rozwijał m.in. swoje zamiłowanie do turystyki. W 1913 r. założył Towarzystwo Krajoznawcze.

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. uniknął wcielenia do armii niemieckiej. W tym okresie bliżej związał się z Narodową Demokracją i w 1916 r. wstąpił do Tajnej Ligi Narodowej. Po zakończeniu działań zbrojnych w 1918 r. Ratajski został działaczem organizacji politycznej zaboru pruskiego – Naczelnej Rady Ludowej. Początkowo kierował w niej Wydziałem Przemysłowo-Handlowym. Następnie został zastępcą komisarza NRL i kierownikiem Wydziału Politycznego. Po wybuchu powstania wielkopolskiego został wysłannikiem Komisariatu NRL do Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu.

W latach 1919-1922 Ratajski był dyrektorem firmy teścia „Dr Roman May-fabryka chemiczna”. W 1922 r. objął urząd prezydenta Poznania. Ratajski był prezydentem Poznania do 1924 r., kiedy to uzyskał nominację na ministra spraw wewnętrznych w gabinecie Władysława Grabskiego. Resortowi szefował przez rok, po czym ponownie wybrany został na stanowisko prezydenta stolicy Wielkopolski.

W trakcie drugiej prezydentury obejmującej lata 1925-1934 Ratajski aktywnie działał na rzecz rozwoju i rozbudowy miasta. W 1929 r. był jednym ze współorganizatorów Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu (tzw. PeWuKi), która ukazywała dorobek niepodległej II RP.  Wystawę odwiedziło 4,5 mln osób. W 1934 r. Ratajskiego wybrano na kolejną kadencję, nie objął jednak stanowiska ze względu na przeciwne stanowisko sanacyjnego rządu. W latach 30. Ratajski został zwolennikiem tzw. Frontu Morges – ugrupowania antysanacyjnego, tworzonego m.in. przez Ignacego Paderewskiego i gen. Władysława Sikorskiego. Ratajski apelował do prezydenta Ignacego Mościckiego m.in. o amnestię dla więźniów brzeskich. W tym samym roku związał się z nowo powstałym Stronnictwem Pracy. Od 1938 r. był prezesem Zarządu Wojewódzkiego partii w Poznaniu.

Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 r. został komisarycznym prezydentem i wojewodą Poznania. Po tygodniu Niemcy zmusili go jednak do rezygnacji z obu urzędów. W 1940 r. pod zarzutem działalności konspiracyjnej został aresztowany, a następnie zmuszony do wyjazdu do Generalnego Gubernatorstwa. Jesienią 1940 r., pod zmienionym nazwiskiem Celestyn Radwański, przyjechał do okupowanej przez Niemców Warszawy. 3 grudnia 1942 r. premier rządu RP na uchodźstwie gen. Władysław Sikorski mianował go Delegatem Rządu RP na Generalne Gubernatorstwo, następnie na cały kraj. Używający konspiracyjnych pseudonimów „Wartski”, „Górski” i „Wrzos” był twórcą rozbudowanego aparatu cywilnej administracji podziemnej (liczącego w kraju ok. 30 tys. ludzi), obejmującego m.in. departamenty (odpowiedniki przedwojennych ministerstw) sprawiedliwości, oświaty i kultury, pracy i opieki społecznej, przemysłu i handlu. Rola, jaką odegrał Ratajski w tworzeniu państwa podziemnego, była przełomowa. Wiadomo, że istniał już zorganizowany aparat wojskowy i polityczny. Ratajski rozpoczął natomiast odtwarzanie rozbitej przez okupanta struktury administracji cywilnej. Zabiegał on o podporządkowanie władzy wojskowej kierownictwu cywilnemu, co powodowało spory kompetencyjne między Delegaturą a Komendą Główną ZWZ-AK. W ich wyniku, jak i z powodu pogorszenia się stanu zdrowia, gdyż cierpiał na chorobę serca i żółtaczkę, 5 sierpnia 1942 r. złożył dymisję z zajmowanego stanowiska. Zmarł 19 października 1942 r. w Warszawie. Został pochowany pod przybranym nazwiskiem na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W 1962 r. jego szczątki potajemnie sprowadzono do Poznania, gdzie w następnym roku spoczęły na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan.

28 października 1997 r., po ogólnoszkolnym plebiscycie, wcześniej powołane Komisje ds. Patrona Szkoły zdecydowały się na wybór Cyryla Ratajskiego na patrona Zespołu Szkół Ekonomicznych w Śremie.