Jan Idaszewski – Śremianin ze smykałką do fotografii. Wystawa kolekcji szklanych negatywów w Muzeum Śremskim okiem Ewy Nowak

W Muzeum Śremskim udostępniona została ,,Kolekcja szklanych negatywów Jana Idaszewskiego”. Uroczyste otwarcie wystawy odbyło się w niedzielę, 14 stycznia. W rozmowie z Ewą Nowak poznajemy szczegóły dot. szklanych negatywów, śremskiego fotografa czy przygotowywania wystawy.

Reklama

Kim był Jan Idaszewski? Jakie miał plany na przyszłość i z czym wiązał swoje życie? W jaki sposób spędzał czas i czym się zajmował? W Muzeum Śremskim pojawiła się wystawa zdjęć, których autorem jest Jan Idaszewski. Zbiór szklanych negatywów przekazała Maria Idaszewska (siostra ojca Jana) w 1994 roku.

Kolekcja szklanych negatywów Jana Idaszewskiego liczy aż 153 fotografie i została podzielona na dwa zbiory:

• pierwszy – 61 sztuk
• drugi – 92 sztuki

Jan Idaszewski jako fotograf – amator dokumentował swoje najbliższe otoczenie. Dlatego na fotografiach można dostrzec m.in. przyjaciół z Gimnazjum czy członków rodziny. Negatywy, które zostały utrwalone na szklanych szybkach pochodzą z lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Pojawia się na nich także Śrem.

Kuratorem wystawy jest Ewa Nowak. Natomiast projektem zajął się Grzegorz Pawlak. Za digitalizację negatywów ze zbiorów Muzeum Śremskiego odpowiedzialny jest CYRYL – Cyfrowe Repozytorium Lokalne Poznań. W rozmowie z Ewą Nowak poznajemy szczegóły dot. wystawy Kolekcja szklanych negatywów Jana Idaszewskiego.

Dlaczego na wystawę wybrano fotografie Jana Idaszewskiego i na które z nich zwróciła Pani najbardziej uwagę?

Nie wybierałam fotografii. Pokazujemy wszystkie 153 fotografie jakie dostaliśmy. Także nie było wyboru. Chcieliśmy, żeby odwiedzający wystawę zobaczyli wszystkie.

A na które zwróciłam uwagę… To trudne pytanie  ponieważ tak naprawdę ten zbiór fotografii jest fascynującą podróżą – w czasie i przestrzeni.  Portretują Śrem i Śremian z lat 20. i 30. XX wieku. Dzięki nim możemy choć na chwilę poczuć świat społeczności gimnazjalnej . Zobaczyć co robili gimnazjaliści, jak spędzali wolny czas, jakie mieli pasje. A pasje mieli naprawdę niesłychane, bo budowanie łodzi, czy kajaków to nie są pospolite pasje. W Gimnazjum funkcjonowała Gimnazjalna Drużyna Wioślarska, gdzie ci młodzi chłopcy  mogli  je realizować. Budowali łodzie, którymi  potem płynęli do Warszawy czy do Gdańska. To jest w jedną i drugą stronę ponad 1000 kilometrów. To naprawdę były wielkie wyzwania, a oni to potrafili zrobić. Zdjęcia Jana Idaszewskiego pokazują też wycieczki i pikniki, dokumentują wolny czas i sposoby jego spędzania.

Dlatego być może te właśnie fotografie zaciekawiły mnie bardziej, co nie znaczy wcale, że te dotyczące rodziny Idaszewskich nie są interesujące. Są i to nawet bardzo. To była znana w Śremie rodzina.

Czy opowie Pani o szklanych negatywach?

To co dostaliśmy to nie były klisze negatywowe. Te pojawiły się później. Dostaliśmy kolekcję negatywów na szklanych płytkach. Ta sucha płyta bromowo – żelatynowa, na której Idaszewski utrwalił swoje negatywy  została wynaleziona w 1871 roku przez lekarza – Richarda Leach Maddoxa. Do tej pory stosowano tzw. mokry kolodion. To był  przewrót w fotografii i bardzo duże ułatwienie dla tych, którzy wtedy fotografowali.

Dlaczego fotografie podzielono na dwa zbiory i jaka jest ich tematyka?

One były w dwóch pudełkach dlatego zostały skatalogowane u nas jako dwa zbiory. Ale to jest  jeden zbiór fotografii autorstwa Jana Idaszewskiego. Chociaż nie tylko, ponieważ wśród tych fotografii znajdują się również fotografie z okresu I wojny światowej, a trzeba pamiętać, że Jan Idaszewski urodził się w 1911 roku. W związku z tym nie mógł być autorem tych fotografii, prawdopodobnie są one autorstwa jego ojca, czyli Józefa Idaszewskiego. Ale tak naprawdę niewiele wiemy o tych fotografiach.

W jaki sposób uzyskała Pani informacje o życiorysie Idaszewskiego?

Życiorys jak i postać Jana Idaszewskiego jest dosyć znana w Śremie. Jego biogram  zamieszczony jest w  Słowniku Biograficznym Śremu. Poza tym jeszcze żyją członkowie rodziny Idaszewskich. Wprawdzie jest to dalsza rodzina, ale pewne informacje można od nich uzyskać.

Trudniejszą sprawą było opisanie tych zdjęć. To są zdjęcia pochodzące głównie z lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku. Także te fotografie mają ponad sto lat. Trudno liczyć na to, że żyją ludzie, którzy pamiętają jeszcze osoby ze zdjęć i czasy w których zostały zrobione, bo takich już nie ma. W związku z tym opieraliśmy się tutaj na informacjach od dalszej rodziny, ponieważ z tej bliskiej nikogo również już nie ma. Wiele z  tych fotografii jest nieopisanych do tej pory, ale jako Muzeum jesteśmy w kontakcie z rodziną i  może uda się jeszcze trochę tych zdjęć, zwłaszcza rodzinnych opisać.

Ile trwał proces powstawania wystawy i do kiedy będzie ona dostępna?

Wystawa będzie dostępna prawie do 22 lutego. Przygotowywanie  wystawy było długim procesem. Ponieważ tak jak powiedziałam my mieliśmy jedynie szklane negatywy, czyli płytki, na których były negatywy zdjęć. Żeby można było zrobić tą wystawę musieliśmy najpierw je zdigitalizować.

Dostaliśmy ten zbiór szklanych negatywów szklanych w 1994 roku od Pani Marii Idaszewskiej. W magazynie zabezpieczone czekały na swój czas.. Najpierw trzeba było znaleźć miejsce, w którym ktoś nam je zdigitalizuje . Skorzystaliśmy z pomocy i uprzejmości Wirtualnego Muzeum Historii Miasta Poznania CYRYL. Bardzo im za to dziękujemy. Wykonali naprawdę kawał solidnej  pracy. Pod koniec stycznia albo na początku lutego na tej platformie ukaże się  pakiet zdjęć z tej kolekcji.

Potem przyszedł czas na opisywanie zdjęć.  I to też wymagało czasu. Parokrotne spotkania z rodziną, konsultacje z Adamem Podsiadłym i Barbarą Jahns  pozwoliły na zidentyfikowanie części zdjęć. Przeszukiwałam też dostępne źródła. Pracowałam nad tym przez prawie rok.

Trzeba  podkreślić, że te zdjęcia po raz pierwszy są pokazane w  postaci pozytywowej. Nikt ich przedtem nie widział . Być może jakieś fotografie, znalazły się w rodzinnych albumach, ale teraz prawie nie jest możliwe dotarcie do nich.

Jan Idaszewski (1911 – 1940)

113 lat temu na świat przyszedł Jan Florian Idaszewski, syn Ireny i Józefa. Człowiek aktywny, m.in. należał do Gimnazjalnej Drużyny Wioślarskiej. Po maturze w 1931 roku podjął studia na AGH w Krakowie i uzyskał dyplom inżyniera hutnika. Idaszewski należał do 57 pułku Armii Poznań w stopniu podporucznika rezerwy i walczył w kampanii wrześniowej. Został przymusowo osadzony w obozie w Kozielsku przez wojska sowieckie, ale w roku 1940 wywieziony i zamordowany w Katyniu. Jego ciało nie zostało zidentyfikowane.